dr hab. Jan Szumski, prof. PAN

12.02.2014 | 22.03.2023

Kierownik Pracowni Historii Idei Humanistycznych i Społecznych

pok. A10

dyżury: wt., czw. 11.00–13.00

tel. +48 22 65 72 863

e-mail: szumski_jan@onet.eu

ORCID: 000-0001-6591-5795

J.Szumski

Zainteresowania naukowe:

  • historia Europy Środkowo-Wschodniej w XX w. w wymiarze politycznym, społecznym, kulturalnym i edukacyjnym;
  • historia ziem wschodnich dawnej Rzeczypospolitej;
  • historia Związku Sowieckiego i relacji polsko-sowieckich ze szczególnym uwzględnieniem kontaktów naukowych.

Wykształcenie, stopnie i tytuły naukowe

  • 2016 doktor habilitowany nauk humanistycznych w zakresie historii. Tytuł pracy „Polityka a historia. ZSRR wobec nauki historycznej w Polsce w latach 1945–1964
  • 2007 doktor nauk humanistycznych w zakresie historii. Obrona rozprawy doktorskiej pt. „Sowietyzacja Zachodniej Białorusi 1944–1964. Propaganda i edukacja w służbie ideologii”
  • 2003–2007 Szkoła Nauk Społecznych przy Instytucie Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, studia doktoranckie
  • 2003 magister kulturoznawstwa. Praca magisterska „Szkolnictwo polskojęzyczne w obwodzie grodzieńskim 1944–1948”
  • 2001–2003 Studium Europy Wschodniej, Uniwersytet Warszawski, dwuletnie uzupełniające studia magisterskie
  • 2001 wykładowca historii. Praca dyplomowa „Modernizacja Armii Sowieckiej na początku lat. 60. XX w.”
  • 1996–2001 Wydział Historyczny, Uniwersytet w Grodnie (Białoruś), studia I i II stopnia

Zatrudnienie

  • 2021–2022 pełniący obowiązki dyrektora Biura Badań Historycznych IPN
  • 2020– kierownik Pracowni Historii Idei Humanistycznych i Społecznych IHN PAN
  • 2018–2020 profesor w Zakładzie Historii Nauk Społecznych IHN PAN
  • 2011–2017 adiunkt w Instytucie Prawa Międzynarodowego, Unii Europejskiej i Stosunków Międzynarodowych Wydziału Prawa i Administracji UKSW
  • 2008–2017 adiunkt w IHN PAN

Udział w krajowych i międzynarodowych projektach badawczych

  • 2021–2022 Program Solidarni z naukowcami w ramach inicjatywy „Solidarni z Białorusią”, charakter udziału: pełnomocnik IHN PAN w postępowaniu w ramach inicjatywy, opiekun naukowca wizytującego, przyznane stypendium NAWA.
  • 2011–2022 Projekt „Stosunki polsko-sowieckie w latach 50. – początku lat 60”. Wykonawcy: Rosyjskie Państwowe Archiwum Historii Najnowszej (Moskwa), Instytut Pamięci Narodowej; finansowanie: ze środków krajowych; charakter udziału: członek międzynarodowego zespołu badawczego
  • 2017–2018 Projekt “The Soviet Historical Memory Policy Versus History Disciplines in The Slavic Countries of Eastern Bloc, 1945–1989; finansowanie: Departament Stanu USA, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego RP, charakter udziału: kierownik.
  • 2011–2015 Indywidualny projekt badawczy „Historia nauki polskiej 1944–1989”, numer projektu: 11H 11 012580;  finansowanie: Narodowy Program Rozwoju Humanistyki MNiSW,  charakter udziału: członek zespołu badawczego
  • 2012–2014 Międzynarodowy projekt naukowo-badawczy „The End of Era: Eastern Europe and the Soviet Union, 1989/91”. Wykonawca: Instytut Ludwiga Botzmanna w Graz (Austria), Harvard University (Davis Center for Russian and Eurasian Studies), Russian State Archive of Contemporary History. Charakter udziału: członek międzynarodowego zespołu badawczego
  • 2010–2013 Projekt „Akademie Nauk i wyższe uczelnie Polski i Rosji: polsko-rosyjskie relacje w sferze nauki XVIII–XXI w”; wykonawca: Instytut Historii Nauki PAN; finansowanie ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego; charakter udziału: członek zespołu badawczego
  • 2010–2011 Międzynarodowy projekt naukowo-badawczy „Stalins Wirtschaftspolitik an der sowjetischen Peripherie” wykonawca: Ludwig Boltzmann-Institut für Kriegsfolgen-Forschung (Austria), charakter udziału: członek zespołu badawczego
  • 2008–2010 Polsko-białoruski projekt naukowo-badawczy „Historią stosunków polsko-białoruskich w XIX i XX w.”  Numer projektu: A31-06. Wykonawca: Wydział Historii i Socjologii Uniwersytetu Państwowego w Grodnie (Białoruś); finansowanie: ze środków zagranicznych instytucji; charakter udziału: członek zespołu badawczego;
  • 2008–2009 Indywidualny projekt badawczy „The Collectivization of Western Belarus in the Years 1944–1952” (nr AZ 09/SR/08lm); finansowanie: Gerda Henkel Stiftung (Düsseldorf, Niemcy); charakter udział: kierownik

Członkostwo w towarzystwach i organizacjach naukowych

  • Zespół Studiów Słowiańskich i Wschodnioeuropejskich KNH PAN, członek zespołu
  • Stowarzyszenie Fulbright Alumni, członek stowarzyszenia
  • International Exchange Alumni Community, członek stowarzyszenia
  • Członek Rady Naukowej IHN PAN
  • Kasa im. J. Mianowskiego, 2011, członek Komisji Rewizyjnej
  • Komisja Historyków Polski i Rosji, 2009, sekretarz naukowy
  • Komitet Historii Nauki i Techniki PAN, 2020, ekspert.

Stypendia, nagrody i wyróżnienia

  • 2018 Stypendium Instytutu Hoovera, Uniwersytet Stanforda
  • 2017–2018 Stypendium Polsko-Amerykańskiej Komisji Fulbrighta, nagroda „Senior Award”, Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley
  • 2010 Stypendium „Kwerenda” Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej
  • 2008–2009 Stypendium badawcze Herda Henkel Stiftung (Düsseldorf, Niemcy)
  • 2005 Stypendium dla młodych naukowców, Niemiecki Instytut Historyczny w Warszawie
  • 2004–2007 Stypendium naukowe ufundowane przez Higher Education Support Program (czteroletnie stacjonarne studia doktoranckie w Szkole Nauk Społecznych przy Instytucie Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk)

Wybrane publikacje

Książki autorskie i współautorskie

  • D. Góra, J. Szumski, Z. Werra, Rzeczpospolita, ale jaka?, Warszawa 2021, ss. 217.
  • Historia a polityka. ZSRR wobec nauki historycznej w Polsce 1945–1964, Warszawa 2016, wyd. Instytut Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk i Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, ss. 429.
  • Саветызацыя Заходняй Беларусі (1944–1953 гг.). Прапаганда і адукацыя на службе ідэалогіі, wyd. 1, Беласток-Вільня 2012, ss. 326; wyd. 2 poprawione i uzupełnione, Смаленск 2014.
  • Sowietyzacja zachodniej Białorusi 1944–1953. Propaganda i edukacja w służbie ideologii, Kraków 2010, ss. 362.

Edycje źródłowe wraz z komentarzem

  • A. Wialiki, Dzierżyńszczyzna 1932–1937. Rejon skazany na likwidację, red. nauk. Jan Szumski, Warszawa 2021, 224 ss.
  • Советско-польские межпартийные отношения в документах. КПСС и ПОРП/СДРП (1989–1991), научн. ред. Б. Музиаль, ответ сост. Я.Г. Шумский, И.М. Шумская, Варшава 2014, ss. 218.
  • Я. Шумскі, Сітуацыя ў Беларусі напярэдадні незалежнасці ў люстэрку дакументаў ЦК КПСС, [w:] Хрышчэнне нацыі: масавыя акцыі 1988–2009, пад рэд. Валера Булгакава, Андрэя Дынько, Wilno-Białystok, Mińsk 2011, s. 28–53.
  • Przewrót majowy 1926 roku w oczach Kremla, pod red. Bogdana Musiała przy współpracy Jana Szumskiego, Warszawa 2009, ss. 320.
  • Geneza paktu Hitler-Stalin. Fakty i propaganda, Musiał B., Szumski J. (red.),  Warszawa 2012, ss. 244.

Przekłady

  • I. Chorosz, Podróż po przemysłowej strefie osiedlenia. Polski przemysł włókienniczy. Żydowskie wytwórnie i żydowscy robotnicy, red. nauk. A. Markowski, przekł. z j. ros. J. Szumski, Warszawa 2019, 211s. Przekład dokumentów z j. ros. na j. pol. w serii wydawniczej „Źródła do dziejów Żydów na ziemiach polskich w XIX i XX wieku (do 1939 r.)”.

Rozdziały w pracach zbiorowych

  • Wyzwania związane z tłumaczeniem źródeł z języka rosyjskiego. Kilka uwag na podstawie własnych doświadczeń w tłumaczeniu i edycji specjalistycznych tekstów o tematyce historycznej [w:] Źródła z Królestwa Polskiego, Litwy i Rusi. Warsztat edytora, red. naukowa Jolanta Sikorska-Kulesza, Warszawa 2021, s. 177- 193.
  • Le politiche storiografiche dell’Unione Sovietica verso i paesi slavi del blocco orientale [w:] Strutture formali ed istituzionali, 1945–1989 Clio nei socialismi reali. Il mestiere di storico nei regimi comunisti dell’Europa orientale, a cura di Stefano Santoro e Francesco Zavatti Unicopli, Milan 2020, s. 37–57.
  • Документы ЦК КПСС по истории советско-польских отношений как источник по истории партийного делопроизводства [w:] Управление документацией: прошлое, настоящее, будущее. Материалы IV Международной научно-практической конференции, посвященной памяти профессора Т. В. Кузнецовой. Москва 2019, s. 224–234.
  • Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 roku w oficjalnym przekazie i historiografii ZSRR okresu po drugiej wojnie światowej [w:] Rok 1918. Odrodzona Polska i Sowiecka Rosja w nowej Europie, t. I, red. L. Zasztowt, J. Szumski, Warszawa 2019, s. 221–235.
  • Sowietyzacja ludności polskiej BSRR. Życie kulturalne, oświatowej i religijne, [w:] Polacy na Białorusi od końca XIX do początku XXI w. Polityka-Społeczeństwo-Kultura, pod red. T. Gawina, Warszawa 2018, s. 443–458.
  • К вопросу создания Комиссии историков ПНР и СССР, [в] Россия в польской историографии, Польша в российской историографии (к 50-летию Комиссии историков России и Польши), отв. ред. Н.А. Макаров, Москва 2017, s. 25–42.
  • Wpływ elity władzy ZSRR na rozwój nauki w Polsce 1945–1964 [w:] Historia nauki polskiej, T. X, 1944–1989, cz. I, red. L. Zasztowt, J. Schiller-Walicka, Warsawa 2015, s. 93–145.

Artykuły

  • Я. Шумский, М. Жулавник [Jan Szumski, Mariusz Żuławnik], Польско-узбекские научные связи и сотрудничество в области архивных исследований: основные проблемы и перспективы развития, [Polsko-uzbeckie kontakty naukowe i współpraca w dziedzinie badań archiwalnych: główne kierunki i perspektywy rozwoju] ”O‘zbekiston tarixi” 2021 (2), с. 100-109.
  • Stalinowska wykładnia paktu Ribbentrop–Mołotow w sowieckim oficjalnym przekazie oraz rosyjskiej polityce historycznej. Echa sprzed wieków, „Pamięć i Sprawiedliwość, nr 2 (36), 2020, s. 307-327.
  • Źródła do historii Polaków w Sowieckiej Rosji i ZSRR w dwudziestoleciu międzywojennym w zbiorach proweniencji sowieckiej w archiwum Instytutu Hoovera, „Dzieje Najnowsze”, nr 3 (52), 2020, s. 211–228.
  • The USSR’s Politics of History toward the Slavic Countries of the Eastern Bloc: Formal and Institutional Frameworks. 1945–1989, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, T. 64, nr 4 (2019), s. 61–81.
  • Instytucjonalne podporządkowanie polskich nauk historycznych Związkowi Radzieckiemu 1944 – połowa lat 60, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, nr 57 (3–4), 2012, s. 67–88.
  • Problem udostępniania materiałów archiwalnych w relacjach polsko-sowieckich 1945–1965, „Dzieje Najnowsze”, nr 1 (54), 2012, s. 133–158.

Artykuły recenzyjne i recenzje

  • Historyk czy szpieg? – zachodni historycy w sowieckich archiwach. [Sheila Fitzpatrick, A Spy in the Archives. A Memoir of Cold War Russia, I.B. Taurus, London-New York 2014, ss. 346.] “Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 2018 (4), s. 141–152.

Ekspertyzy i recenzje w postępowaniu doktorskim i habilitacyjnym

  • 2021 Udział w postępowaniu habilitacyjnym jako recenzent wyznaczony przez Radę Doskonałości Naukowej, recenzja dorobku naukowego i pracy habilitacyjnej Dyskurs historii nauki dr. Tomasza Falkowskiego z Wydziału Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Dziedzina nauk humanistycznych, dyscyplina historia.
  • 2020 Recenzja dorobku naukowego i projektu badawczego kandydata do stypendium w kategorii Fulbright Senior Award
  • 2019 Recenzja w postępowaniu doktorskim: Piotr Olechowski, „Polacy we Lwowie. 1944–1959”, Uniwersytet Rzeszowski, dziedzina nauk humanistycznych w dyscyplinie historia.
  • 2019 Recenzja w postepowaniu habilitacyjnym: Eryk Krasucki, „A jednak coraz silniej wierzę”. Życie i los Witolda Kolskiego 1902–1943, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2019, ss. 286; Uniwersytet Szczeciński; dziedzina nauk humanistycznych w dyscyplinie historia.

Arrow Button Wróć

Polityka prywatności Więcej or ZAMKNIJ KOMUNIKAT